سخن بلاگ

شهید دکتر حسن آیت (شهید ترور )

 شهید دکتر حسن آیت در سال 1317 شمسی در نجف آباد اصفهان دیده به جهان گشود. وی پس از اخذ دیپلم، وارد دانشگاه شد و در رشته‏ های ادبیات و روزنامه ‏نگاری و حقوق، مدرک کارشناسی و در علوم اجتماعی مدرک کارشناسی ارشد و سپس دکترای علوم انسانی را دریافت نمود. دکتر آیت در آغاز نهضت اسلامی در ارتباط با چاپ و پخش اعلامیه ‏های امام خمینی(ره) دستگیر و زندانی گردید و پس از آزادی از زندان به تدریس در دانشگاه‏های کشور مشغول شد.

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف مردم اصفهان به نمایندگی مجلس خبرگان قانون اساسی و از طرف مردم تهران به نمایندگی نخستین دوره مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و در شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی نیز عضویت یافت.

شهید دکتر حسن آیت از جمله افرادی بود که در مجلس خبرگان قانون اساسی، برای به تصویب رساندن ماده مربوط به ولایت فقیه، تلاش‏های موثری انجام داد و بعدها علیه بنی‏ صدر، رییس جمهور خائن، افشاگری‏ های زیادی نمود. این شهید والامقام سرانجام در 14 مرداد 1360 در تهران، جلوی درب منزل، از سوی منافقان کوردل به درجه شهادت نائل آمد و در بهشت زهرا مأوی گزید . برگرفته از راسخون

اسرافیلیان که از نزدیکان و دوستان پرسابقه شهید آیت بوده است، در مصاحبه‌ای در سال گذشته در این خصوص گفت: « شهید آیت سخت بیمار بود و چند روز [در مجلس] غیبت داشت اما تمام اسناد خودش را جمع و جور کرده و در پوشه گذاشته بود تا به مجلس بیاید، همسرش نقل می‌کند و می‌گوید: من از آیت خواستم به مجلس نرود و استراحت کند اما او گفت: امروز (چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۶۰) باید تکلیف جمهوری اسلامی مشخص شود و من باید بروم تا این اسناد و حقیقت‌ها را برای مردم روشن کنم.»

همه دشمنان دکتر حسن آیت ...

طبیعی است وقتی فردی خود را طرفدار شدید ولایت فقیه معرفی می‌کند و منتقدان اصلی او در مجلس جناح موسوم به لیبرال‌ها بودند، افرادی که به شکل معمول با احتیاط و محافظه‌کاری عمل می‌کردند ترجیح دادند که در رأی‌گیری شرکت نکنند. شاید اگر رأی‌گیری غیر علنی بود بسیاری از آن افرادی که در رأی‌گیری شرکت نکردند یا رأی ممتنع دادند به آقای دکتر آیت رأی منفی می‌دادند.

سیاسیون اول انقلاب متمایز می‌کند، جریان شناسی ویژه او در شرایط غبار آلود پس از انقلاب بود، آنچنان که فردی همچون احمد سلامتیان که نزدیک ترین یار بنی صدر بود نیز نه تنها در مجلس شورای اسلامی حضور داشت بلکه به اعتبارنامه آیت اعتراض نمود تا فصلی تاریخی را به نمایش گذارد. آیت در ابتدای دفاعیات خود نیز به نیکی به این امر اشاره می‌کند: «روزی که جناب آقای سلامتیان به اعتبارنامه من اعتراض کردند، بسیاری در داخل مجلس خندیدند و تعجب کردند و همین طور بسیاری در خارج از مجلس. من هم از خوشحالی که داشتم خندیدم ولی تعجب نکردم. خوشحال شدم برای این‌که به مصداق تعرف الاشیاء بأضدادِها من به ضدم شناخته می‌شدم. کسی که خواهیم دید در جبهه ملی دوم با شاپور بختیار و خسرو قشقایی چه در داخل و چه در خارج همکاری داشته است...»

مخالفت سلامتیان با آیت شاید بیش از هر چیز از آن جهت بود که آیت، بنی‌صدر را بخوبی می‌شناخت زیرا وی در دوران دانشجویی در رشته جامعه شناسی (در مقطع کارشناسی ارشد) با ابوالحسن بنی‌صدر همکلاس بود و ریشه‌های فکری او را بخوبی می‌شناخت. این شناخت البته بسیار بیشتر از شخص بنی‌صدر بود. او «در مورد رجال سیاسی و تاریخی معاصر ایران شناخت کاملی داشت به گونه‌ای که اگر کسی به ایشان معرفی می‌شد بلافاصله سوابق فعالیت‌هایش در دوره‌های مجلس، موضعگیری‌ها، کتاب‌های نوشته شده، عضویت گروه‌ها و تمام جزئیات زندگی او را بیان می‌کرد. دوستان به علت حضورش در نهضت ملی شدن صنعت نفت و مطالعه تمام روزنامه‌های موافق و مخالف که قبل از سی‌ام تیرماه 1320 به بعد منتشر شده بود، از او به عنوان دایرة‌المعارف رجال ایران یاد می‌کردند و این نشانگر مطالعه بسیار عمیق او در تاریخ معاصر ایران و حضور ذهن قوی وی بود. به همین دلیل اندیشه‌اش همیشه جلوتر از زمان حرکت می‌کرد و آینده‌نگر بود و نسبت به عملکرد افراد هشدار می‌داد. ایشان قبل از نامزدی ریاست جمهوری بنی‌صدر در نطقی که در مجلس در مورد قانون اساسی ایراد کرد، گفت: «آنهایی که قانون اساسی را قبول ندارند و آنهایی که رئیس جمهوری را مترسک در روزنامه قلمداد می‌کنند، همین جا خود را کاندیدای ریاست جمهوری خواهند کرد.» پیش‌بینی او بر اساس شناخت بود و اعتقاد داشت که جلوتر حرکت نمی‌کند بلکه کوشش می‌نماید تا زمینه لازم را برای بیان رهنمودهای امام به وجود بیاورد.» حسن غفوری فرد درباره او می‌گوید: «از همان جلسه اول که [در حزب] خدمت ایشان بودیم، کاملا مشخص بود که تسلط زیادی بر مسائل تاریخی صد سال اخیر... شناخت بسیار زیادی به شخصیت‌های سیاسی حداقل دو سه دهه اخیر داشتند و شاید در این زمینه ایشان کم نظیر بودند... بشدت مخالف مصدق و جبهه ملی بودند و نسبت به خطر ملی گرایی بسیار حساس بودند. به علاوه گرایش شدیدی به روحانیت اصیل داشتند.»

شهید آیت اما نقطه مثبت دیگری نیز در کارنامه داشت که مسبب مخالفت‌هایی علنی با وی شد. او که عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان قانون اساسی بود، نقش مهمی در الحاق اصل ولایت فقیه به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران داشت، همچنین او از اصلی ترین مدافعان تفویض فرماندهی کل قوا به ولی‌فقیه بود و یکی از اولین موارد اختلافی او با بنی‌صدر در این موضوع به نمایش گذاشته شد. از این رو چندان دور از انتظار نبود که وقتی دکتر حسن آیت با بیش از یک میلیون و 300 هزار رأی و با آرایی بیشتر از چهره‌های شناخته شده‌ای همچون هاشمی رفسنجانی، دکتر چمران، عزت الله سحابی، ابراهیم یزدی و... به مجلس شورای اسلامی راه یافت، اشخاصی همچون بازرگان، مجتهد شبستری، سلامتیان، یدالله و عزت‌الله سحابی، صدر، حاج‌سید‌جوادی و... به اعتبارنامه او رأی مخالف و افرادی همچون مقام معظم رهبری، آیت‌الله یزدی، عسگراولادی، شهید شاهچراغی، پرورش، شهید دیالمه، شهید رجایی، آیت‌الله امامی کاشانی و... به او رأی موافق دهند که این رأی گیری نوعی اعلام موضع سیاسی نیز بود. البته علنی بودن رأی گیری با تقاضای خود شهید آیت انجام گردید زیرا معتقد بود آن جلسه مجلس یک جلسه تاریخی است. از همین رو نیز البته برخی نفاق به خرج دادند، آنچنان که الویری که خود از رأی دهندگان موافق آیت بوده است، در علت رأی آوردن وی می‌گوید: «طبیعی است وقتی فردی خود را طرفدار شدید ولایت فقیه معرفی می‌کند و منتقدان اصلی او در مجلس جناح موسوم به لیبرال‌ها بودند، افرادی که به شکل معمول با احتیاط و محافظه‌کاری عمل می‌کردند ترجیح دادند که در رأی‌گیری شرکت نکنند. شاید اگر رأی‌گیری غیر علنی بود بسیاری از آن افرادی که در رأی‌گیری شرکت نکردند یا رأی ممتنع دادند به آقای دکتر آیت رأی منفی می‌دادند.»

یقین عاملی بود تا سید حسن آیت بر امری که حق بود اصرار کند، برایش مهم نبود چه تعدادی از وی حمایت می‌کنند یا مخالف او هستند. دکتر آیت در دفاع از ولایت می‌گفت: «ما ولایت فقیه را باید مثل سدی در مقابل نفوذ غرب‌گرایی در کشور به وجود بیاوریم.» وی با نگرش خاصی مسئله فرماندهی کل قوا را جزو اختیارات ولی‌فقیه پیشنهاد کرد که همین امر نقش بسزایی در سرنوشت انقلاب ما داشت. او در این رابطه سخنرانی‌های زیادی در مجلس خبرگان در حضور بنی‌صدر و گروه مخالف انجام داد.
دکتر سید حسن آیت همیشه با مسائل اصولی برخورد می‌کرد و اگر با شخصی مخالفت داشت آن را مخالف دو جریان یا دو خط فکری می‌دانست. از آنجایی که دکتر آیت شناخت کاملی از بنی‌صدر داشت و درصدد افشای چهره پنهان او بود، بنی‌صدر نیز تلاش می‌کرد تا او را به طرف خودش جذب کند و بین وی و حزب جمهوری اسلامی‌ فاصله ایجاد نماید ولی دکتر آیت می‌ گفت: «من تو را قبول ندارم و در خط اصیل اسلام نمی‌بینم و معتقدم روش تو با روش ولایت فقیه هماهنگی ندارد... مطمئن باش که هرگونه انحرافی از تو ببینم به عنوان اولین نفر، انتقاد خواهم کرد.»

شهید دیالمه افشاگر میرخسین و همسرش

به‎عنوان نمونه‎ جریان‎شناسی شهید آیت، نگاه او نسبت به میرحسین موسوی بود که در آن روزها هر دو، عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی بودند و این نگاه و تحلیل شهید آیت را شاید بتوان امروز بهتر دید؛ یکی از نقاط اختلاف شهید آیت و مهندس موسوی، طرفداری جدی او از دکتر مصدق بود، به‎گونه‎ای که تا قبل از فاجعه هفتم‎تیر که مهندس موسوی سردبیری روزنامه جمهوری اسلامی ارگان حزب [جمهوری اسلامی] را به‎عهده داشت بسیاری از صفحات این روزنامه به‎طرفداری از دکتر مصدق اختصاص می‎یافت.
زمانی که نام مهندس موسوی به‎عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه در جلسه شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی مطرح شد، شهید آیت مخالفت جدی کرده و اعلام می‎کند که این مخالفت خود را در مجلس نیز اعلام خواهد کرد و در بیان علت مخالفت خود بیان داشته بود، به‎خاطر این‎که آقای موسوی در خط پیمان است و خط پیمان لاجرم به خط امریکا می‎انجامد. شهید آیت همچنین در جای دیگری گفته بود: «درست است که این آقا [میرحسین موسوی] عضو حزب [جمهوری اسلامی] است اما در عین‎حال افکارش، ‌افکاری که در خط ولایت باشد، نیست بلکه به عمل‌گرایی فردی تمایل دارد و هوادار مصدق و جزو حلقه حبیب‌ا... پیمان است و در چنین مواردی خودش و همسرش مقابل مجلس خبرگان قانون اساسی می‌ایستند. بنابراین، این دو نفر به‎احتمال قوی در مسیری خواهند رفت که در آینده اگر خودشان را اصلاح نکنند، جلوی نظام هم می‌ایستند.»
ابراهیم اسرافیلیان از دوستان نزدیک آیت در این باره می‌گوید: دکتر آیت اسنادی را علیه میرحسین موسوی داشت و روزی که موسوی قرار بود از مجلس برای وزارت‎امورخارجه کابینه شهید باهنر رأی اعتماد بگیرد{چون موسوی تا آن زمان کفیل وزارت امور خارجه در کابینه شهید رجایی بود} ، آیت سخت بیمار بود به‎گونه‎ای که همسرش از او می‎خواهد که به مجلس نرود اما آیت می‎گوید که امروز باید تکلیف عده‎ای با جمهوری اسلامی روشن شود برای همین اسناد را بر می‎دارد و می‎آید که سوار اتومبیل خود شود، توسط عده‎ای ناشناس که یک اتومبیل بنز داشتند ترور می‎شود و اسناد نیز مفقود می‎گردد تا این‎که باجناق آیت به دنبال اسناد می‎رود اما نتیجه‎ای نمی‎گیرد.
وی می‌افزاید: آیت می‎گفت موسوی اصلاً به جمهوری اسلامی و نظام اعتقاد ندارد بلکه به‎خاطر منافعش درون نظام جا گرفته است. موسوی از همان ابتدا که روی کار آمد معلوم بود نظرات و تفکرات چپ دارد ولی برای این‎که به کارهایش مشروعیت ببخشد خودش را پشت ولی‎فقیه پنهان می‎کرد. او می‎گفت موسوی معتقد به ولایت فقیه نیست و از نظر مذهبی فردی التقاطی و «پیمانی» است. گذشته موسوی یا همان حسین رهجو و همسرش زهرا رهنورد یا زهره کاظمی نیز این مطلب را اثبات می‎کرد چراکه موسوی دانشجوی دانشگاه هنرهای زیبا بود و بعداً اسمش را تغییر داد، همسرش هم فرزند یکی از افسران ارتش شاه بود که در خیابان خاور جنوبی زندگی می‎کردند. اسدالله بادامچیان نیز در تأیید اسرافیلیان می‌گوید: بعد از انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی در سال 58، رهنورد در مصاحبه‎ای به‎صراحت عنوان می‎کند که در این انتخابات تقلب شده و من این مجلس را قبول ندارم و ادامه می‎دهد که در این مجلس روحانیون سنتی ورود پیدا کرده‎اند و این افراد قانون اساسی ما را سنتی می‎نویسند. در حالی رهنورد این‎گونه تفکرات ضدانقلابی خود را در بحبوحه جریان انقلاب که همه سران نظام در پی تدارک اثبات انقلاب بودند مطرح می‎کرد که امام راحل انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی را تأیید کرده و جالب‎تر این‎که این انتخابات در دوران دولت موقت انجام شده بود و ریاست آن را هم منتظری و نیابت رئیس را دکتر بهشتی برعهده داشت. بنابر گفته رهنورد شهید بهشتی و دیگر علما در مجلس خبرگان قانون اساسی سنتی بودند.

این عضو اولین شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی درباره اتهام کودتا به آیت می‌گوید: «آیت‎ کودتاچی» به روزنامه «انقلاب اسلامی» که توسط بنی‎صدر اداره می‎شد برمی‎گردد. روزنامه «انقلاب اسلامی» یک روز با تیتر «نوار آیت» منتشر شد که مناقشات زیادی را علیه شهید دکتر آیت به راه انداخت.نوار مربوط به یک جلسه خصوصی بود که فردی از آیت سؤالی را می‎پرسد و او هم پاسخش را می‎دهد ولی به دلیل آن‎که سر و ته نوار توسط باند بنی‎صدر زده شده بود مطالبی استنباط می‎شد که علیه آیت می‎نمود بنابراین عده‎ای فریب‎خورده جلوی حزب شعار می‎دادند «آیت کودتاچی اعدام باید گردد» اعضای حزب که می‎دیدند در حق آیت ظلمی اتفاق افتاده و از اصل ماجرا باخبر بودند [چون نوار کاست اصلی توسط میرسلیم، معاون وزیر کشور به حزب رسید] از امام نظر خواستند و امام هم فرمودند که اگر شما با بنی‎صدر میثاق وحدت ببندید خوب است؛ که این توسط اعضا تعبیرهای مختلفی شد اما شهید آیت بنابر ولایتمداری که همگی از او سراغ داشتیم طرح شکایت از بنی صدر را نپذیرفت و با همان مظلومیت هم به شهادت رسید.

منبع: هابیلیان

شادی روح مطهرش صلوات

مطالب مرتبط: ولایت فقیه ، امام خمینی (ره) ، شهدای ترور