مطابق با قول مشهور دومین امام شیعیان؛ امام حسن علیهالسلام، در پانزدهم ماه مبارک رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه منوره دیده به جهان گشود.[۱] و البته در این باره در کتاب های شیعه و سنت اقوال دیگری هم نقل شده که خلاف مشهور است.
داستان ولادت آن حضرت به گونه ای که در روایات شیخ صدوق در امالی و علل و عیون اخبار الرضا علیه السلام و روایات دیگر محدثین شیعه و اهل سنت آمده و از امام سجاد علیه السلام روایت شده این گونه است که فرمود: چون حضرت فاطمه سلام الله علیها فرزندش حسن را به دنیا آورد، به پدرش علی علیه السلام عرض کرد: نامی برای او بگذار، علی فرمود: من چنان نیستم که در مورد نامگذاری او به رسول خدا پیشی گرفته و سبقت جویم. در این وقت رسول خدا صلی الله علیه و اله بیامد، و آن کودک را در پارچه زردی پیچیده، به نزد آن حضرت بردند. حضرت فرمود: مگر من به شما نگفته بودم که او را در پارچه زرد نپیچید؟ سپس آن پارچه را به کناری افکند و پارچه سفیدی گرفته و کودک را در آن پیچید، آن گاه رو به علی کرده فرمود: آیا او را نامگذاری کرده ای؟ عرض کرد: من در نامگذاری وی به شما پیشی نمی گرفتم! رسول خدا فرمود: من هم در نامگذاری وی بر خدا سبقت نمی جویم!
در این وقت خدای تبارک و تعالی به جبرئیل وحی فرمود که برای محمد پسری متولد شده، به نزد وی برو و سلامش برسان و تبریک و تهنیت گوی و به وی بگو: براستی که علی نزد تو به منزله هارون است از موسی، پس او را به نام پسر هارون نام بنه!
جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوی خدای تعالی به وی تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: خدای تبارک و تعالی تو را مأمور کرده که او را به نام پسر هارون نام بگذاری. رسول خدا پرسید: نام پسر هارون چیست؟ عرض کرد: «شبر». فرمود: زبان من عربی است؟ عرض کرد: نامش را «حسن» بگذار، و رسول خدا او را حسن نامید... [۲]
امام حسنمجتبی علیهالسلام مور علاقه شدید پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بود،[۱۵] بدین جهت از آغاز طفولیت در دامن مهرانگیز جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله پدرش امیرمؤمنان علی علیهالسلام و مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها رشد و کمال یافت و به عنوان یک انسان کامل و یک امام عادل و شایسته برای جهانیان به ارمغان آورده شد.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حدیثی، درباره مقام و فضیلت نور دیدهاش حسن مجتبی علیهالسلام فرمود: اما حسن به درستی که وی پسر و فرزند من و از من است. او نور چشمم، روشنایی قلبم و میوه دلم میباشد. وی سرور جوانان اهل بهشت و حجت خدا بر امت است. فرمان او، فرمان من است و گفتار او، گفتار من است. هر که از او پیروی کند از من پیروی کرده است و هر که از دستور او سرپیچی کند، از من سرپیچی کرده و از من نیست.
من هرگاه به او نظر میکنم به یاد جریانات پس از خود میافتم که وی را تضعیف میکنند؛ حال او به همان گونه ادامه مییابد، تا این که از روی ستم و دشمنی، وی را با زهر به شهادت میرسانند. در آن هنگام، فرشتگان آسمان در مرگش گریه میکنند. همچنین هر چیزی در روی زمین از جمله پرندگان آسمان، ماهیهای دریاها و اقیانوسها در فقدان او سوگوارند.[۱۶]