مطالب مرتبط: امام باقر (ع) ، اهل بیت (ع) ، احادیث و روایات
مطالب مرتبط: امام باقر (ع) ، اهل بیت (ع) ، احادیث و روایات
خدای متعال انسان را آفرید و به او شرافت و کرامت بخشید و برای ادامه حیاتش نعمتهای فراوانی را در دل طبیعت به ودیعه نهاد و از این مواهب طبیعی به عنوان خیر، فضل، رحمت و رزق یاد نمود و مؤمنان را به بهرهوری و مصرف درست آنها تشویق کرد. امّا از نظرگاه قرآن این بهرهوری شرایطی دارد که دو شرط ذیل از مهمترین آنهاست:
۱ـ حلال بودن و پاکیزگی
مال حلال، مالی است که از راه مشروع به دست آمده؛ مثل آنکه کالایی را بخرند، یا صیدی را شکار کنند، و مال پاکیزه، مالی است که از هر گونه آلودگی ظاهری و باطنی به دور باشد. خدای متعال در اینباره میفرماید:«فَکُلوا ممّا رَزَقَکُمُ الله حلالاً طیّباً واشکروا نِعمة الله»؛ «پس از آنچه خدای متعال روزی شما کرده در صورت حلال و پاکیزه بودن، بخورید و شکر نعمت او را به جای آورید.» ه
۲ـ اعتدال و میانهروی
قرآن کریم، پیروانش را به قناعت و اعتدال (میانهروی) در مصرف دعوت نموده و از هر گونه زیادهروی، مصرفزدگی، تجمّلپرستی و تجاوز از حدّ در استفاده از مواهب طبیعی بر حذر داشته و میفرماید:
«کُلوا واشرَبوا و لا تسرفوا اِنّهُ لا یحبُّ المسرفین»؛ «بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید. همانا خدا اسرافکاران را دوست ندارد.» و در برخی آیات، اسرافکنندگان را تهدید به عذاب و هلاکت نموده میفرماید:
«اِنّ المُسرفین هم اَصحابُ النّارِ»؛ «همانا اسرافکنندگان از اصحاب و یاران آتش هستند.»
در سنّت نیز روایات فراوانی به اعتدال در مصرف و پرهیز از اسراف سفارش نموده است. پیامبر گرامی اسلام میفرماید:«اِیّاکُم وَالسَّرفِ فی المالِ وَالنّفقة وَ عَلَیکم بِالإقتصاد»؛ «از اسراف در مال و خرج زندگی بپرهیزید و هرگز جانب اعتدال را رها نکنید.»
امام صادق علیهالسّلام میفرماید:
«اِنَّ القَصدَ اَمر یحبّهُ اللّه وانَّ السّرَفَ اَمر یبغضُهُ الله»؛ «همانا خداوند اسراف را دشمن و میانهروی و اعتدال را دوست دارد.» و در بعضی روایات، اسراف، جزو گناهان کبیره شمرده شده است.
حضرت صادق علیهالسّلام ضمن بیانی طولانی در شمارش کبایر میفرماید:
«اَلکبائر مُحَرّمَة وَهِیَ الشِرکُ بالله عزّ وَ جَلَّ وَ قَتَلُ النُّفس التّی حَرَّمَ اللهُ وَالإسراف والتَبذیر»؛ «گناهان کبیره عبارتند از:شرک به خدا، کشتن انسانه بیگناه... و اسراف و تبذیر»
شایان ذکر است، اسرافی که در آیات و روایات از آن مذّمت شده شامل هر گونه تضییع اموال، استفاده دور از شأن، و مصرف نابجا میشود.
علی رغم اهمیّت ویژهای که در آیات و روایات به پرهیز از اسراف داده شده باز ما مسلمانان سخت گرفتار این بیماری مهلک هستیم. شاید یکی از عوامل ریشه دواندن اسراف در جامعه اسلامی ما، عدم شناخت این بیماری در جلوههای گوناگون آن باشد. بدین خاطر، بر آنیم تا در این سلسله مقالات، به تبیین مصادیق گوناگون اسراف، عوامل و ریشههای آن، زیانها و پیامدهای وخیم آن، شیوههای مبارزه با آن بنشینیم و نخستین بخش را به معرّفی مصادیق و نمونههای اسراف اختصاص میدهیم.
مصادیق گوناگون اسراف
برخی گمان کردهاند که اسراف تنها در مصارف روزمرّه زندگی مذموم و حرام است، در حالی کهایات و روایات به طور کلی از هر گونه زیادهروی در مصرف و نابودی بیرویّه مواهب طبیعی نهی کردهاند؛ حال چهاین زیادهرویها در مصارف روزمرّه باشد و یا در اموال عمومی و منابع طبیعی.
ما در این نوشتار، نمونههای اسراف را در دو بخش به خوانندگان عزیز تقدیم میداریم:
الف) ـ اسراف در منابع طبیعی و اموال عمومی.
ب) ـ اسراف در مصارف روزمرّه زندگی.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
إنّ اللّه َ لا یُحِبُّ کلَّ فاحِشٍ مُتَفَحِّشٍ .
کنز العمّال : 8078
مطالب مرتبط: پیامبر اکرم (ص) ، اهل بیت (ع) ، احادیث و روایات
مفضل بن عمر می گوید:
آل محمد صلوات الله علیهم را وسیله نان خوردن خود نسازید زیرا از امام صادق صلوات الله علیه شنیدم که فرمود:
«مردم در مورد ما به سه دسته اند:
گروهى دوستدار مایند و منتظر قائم ما هستند تا از دنیاى ما نصیب برند، به عقیده ما قایلند و سخن ما را حفظ کرده اند ولى از عمل ما کوتاهى می ورزند؛ که خداوند ایشان را به دوزخ خواهد برد.
گروهى دوستدار مایند و سخن ما را بشنوند و از کردار ما کوتاهى نکنند (امّا به این نیت) که به واسطه وابستگی به ما اموال مردم را بخورند و بالا بکشند؛ خداوند شکمشان را از آتش آکنده کند و گرسنگى و تشنگى را بر آنها چیره فرماید.
و گروه دیگر کسانی هستند که دوستدار ما و حافظ گفتار مایند و از فرمان ما پیروى کنند و با کردار ما مخالفت نمی ورزند، اینان از مایند و ما از آنانیم».
مفضل بن عمر قال:
لَا تَأْکُلُوا النَّاسَ بِآلِ مُحَمَّدٍ صلوات الله علیهم فَإِنِّی سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الإمام الصادق صلوات الله علیه یَقُولُ:
افْتَرَقَ النَّاسُ فِینَا عَلَى ثَلَاثِ فِرَقٍ:
فِرْقَةٌ أَحَبُّونَا انْتِظَارَ قَائِمِنَا لِیُصِیبُوا مِنْ دُنْیَانَا فَقَالُوا وَ حَفِظُوا کَلَامَنَا وَ قَصَّرُوا عَنْ فِعْلِنَا فَسَیَحْشُرُهُمُ اللَّهُ إِلَى النَّارِ.
وَ فِرْقَةٌ أَحَبُّونَا وَ سَمِعُوا کَلَامَنَا وَ لَمْ یُقَصِّرُوا عَنْ فِعْلِنَا لِیَسْتَأْکِلُوا النَّاسَ بِنَا فَیَمْلَأُ اللَّهُ بُطُونَهُمْ نَاراً یُسَلِّطُ عَلَیْهِمُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.
وَ فِرْقَةٌ أَحَبُّونَا وَ حَفِظُوا قَوْلَنَا وَ أَطَاعُوا أَمْرَنَا وَ لَمْ یُخَالِفُوا فِعْلَنَا فَأُولَئِکَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُم.
تحف العقول، النص، ص: 514
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج75، ص: 382
عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال
(مستدرک سیدة النساء إلى الإمام الجواد صلوات الله علیهما، ج20-قسم-2-الصادقع، ص: 694).
قال الامام علىّ بن موسى الرّضا (صلوات اللّه و سلامه علیه ):
1 مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام بِشَطِّ الْفُراتِ، کانَ کَمَنْ زارَ اللّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ.(66)
فرمود: هر مؤمنى که قبر امام حسین علیه السلام را کنار شطّ فرات در کربلاء زیارت کند همانند کسى است که خداوند متعال را بر فراز عرش زیارت کرده باشد.
2 کَتَبَ علیه السلام : أبْلِغْ شیعَتى : إنَّ زِیارَتى تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ألْفَ حَجَّةٍ، فَقُلْتُ لِأبى جَعْفَرٍ علیه السلام : ألْفُ حَجَّةٍ؟! قالَ: إى وَاللّهُ، وَ ألْفُ ألْفِ حَجَّةٍ، لِمَنْ زارَهُ عارِفا بِحَقِّهِ.(67)
به یکى از دوستانش نوشت : به دیگر دوستان و علاقمندان ما بگو: ثواب زیارت قبر من معادل است با یک هزار حجّ.
راوى گوید: به امام جواد علیه السلام عرض کردم : هزار حجّ براى ثواب زیارت پدرت مى باشد؟!
فرمود: بلى ، هر که پدرم را با معرفت در حقّش زیارت نماید، هزار هزار یعنى یک میلیون حجّ ثواب زیارتش مى باشد.
3 قالَ علیه السلام : أوَّلُ ما یُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ، الصَّلاةُ، فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاةُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.(68)
فرمود: اوّلین عملى که از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى گیرد نماز است ، چنانچه صحیح و مقبول واقع شود، بقیه اعمال و عبادات نیز قبول مى گردد وگرنه مردود خواهد شد.
4 قالَ علیه السلام : لِلصَّلاةِ أرْبَعَةُ آلاف بابٍ.(69)
فرمود: نماز داراى چهار هزار جزء و شرط مى باشد.
وَ لا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ تَـکْـتُمُوا الْحَقَّ وَ اَنْتُمْ تَعْلَمونَ؛[سوره بقره، آیه ۴۲]
۱پیامبر صلی الله علیه و آله:یا اَیُّهَا النّاسُ اِنَّما هُوَ اللّه ُ وَ الشَّیْطانُ وَ الْحَقُّ وَ الْباطِلُ وَالْهُدى وَالضَّلالَةُ وَ الرُّشْدُ وَ الْغَىُّ وَ الْعاجِلَةُ وَ الآجِلَةُ وَ الْعاقِبَةُ وَ الْحَسَناتُ وَ السَّیِّئاتُ فَما کانَمِنْ حَسَناتٍ فَلِلّهِ وَ ما کانَ مِنْ سَیِّئاتٍ فَلِلشَّیْطانِ لَعَنَهُ اللّه ُ؛
اى مردم! جز این نیست که خداست و شیطان، حق است و باطل، هدایت است و ضلالت، رشد است و گمراهى، دنیاست و آخرت، خوبى هاست و بدى ها. هر چه خوبى است از آنِ خداست و هر چه بدى است از آنِ شیطان ملعون است.[کافى، ج ۲، ص ۱۶، ح ۲]
۲امام على علیه السلام: اَلْحَقُّ طَریقُ الْجَنَّةِ وَ الْباطِلُ طَریقُ النّارِ وَ عَلى کُلِّ طَریقٍ داعٍ؛
حق، راه بهشت است و باطل، راه جهنم و بر سر هر راهى دعوت کننده اى است.[نهج السعادة، ج ۳، ص ۲۹۱]
۳امام على علیه السلام: ظَـلَمَ الْحَقَّ مَنْ نَصَرَ الْباطِلَ؛
هر کس باطل را یارى کند، به حق ستم کرده است.[غررالحکم، ح ۶۰۴۱]
۴امام على علیه السلام: لا یُؤنِسَنَّکَ اِلاَّ الْحَقُّ وَ لا یوحِشَنَّکَ اِلاَّ الْباطِلُ؛
مبادا جز حق، با تو اُنس بگیرد و جز باطل، از تو بهراسد.[نهج البلاغه، از خطبه ۱۳۰]
۵امام على علیه السلام: اَما اِنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْباطِلِ اِلاّ اَرْبَعُ اَصابِـعَ - فَسُئِلَ عَنْ مَعْنى قَولِهِ هذا، فَجَمَعَ اَصابِعَهُ وَ وَضَعَها بَیْنَ اُذُنِهِ وَ عَیْنِهِ - ثُمَّ قالَ: اَلْباطِلُ اَنْ تَقولَ: سَمِعْتُ وَ الْحَقُّ اَنْ تَقولَ رَأَیْتُ؛
هان! میان حق و باطل جز چهار انگشت فاصله نیست. از آن حضرت درباره معناى این فرمایش سؤال شد. امام انگشتان خود را به هم چسباند و آنها رامیان گوش و چشم خود گذاشت و آن گاه فرمودند: باطل این است که بگویى: شنیدم و حق آن است که بگویى: دیدم.[نهج البلاغه، از خطبه ۱۴۱]
۶امام على علیه السلام: فَلَوْ اَنَّ الْباطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزاجِ الْحَقِّ لَمْ یَخْفَ عَلى المُرتادینَ وَ لَوْ اَنَّالْحَقَّ خَلَصَ مِنْ لَبْسِ الْباطِلِ انْقَطَعَتْ عَنْهُ اَلْسُنُ الْمُعانِدینَ وَلکِنْ یُوْخَذُ مِنْ هذا ضِغْثٌ وَ مِنْ هذا ضِغْثٌ؛
اگر باطل با حق درنیامیزد، بر حقیقت جویان پوشیده نمى مانَد و اگر حق با باطل آمیخته نشود، زبان دشمنان آن بریده مى شود، لیکن مشتى از آن برداشته مى شود و مشتى از این. (و بدین ترتیب حق و باطل درهم آمیخته مى شود و شبهه پیش مى آید).[نهج البلاغه، خطبه ۵۰]
23 حدیث گوهربار مرتبط با سعادت و خوشبختی
همراه با متن عربی و ترجمه فارسی
حدیث (1) رسول اکرم صلى الله علیه و آله : |
حدیث (2) رسول اکرم صلى الله علیه و آله : |
حدیث (3) امام صادق علیه السلام : |
حدیث (4) امام صادق علیه السلام : |
حدیث (5) حضرت زهرا سلام الله علیها: |
حدیث (6) امام صادق علیه السلام : |
حدیث (7) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (8) پیامبر صلى الله علیه و آله : مکارم الأخلاق ص 126 |
حدیث (9) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (10) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (11) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (12) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (13) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (14) قال الله تعالی : |
حدیث (15) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (16) پیامبر صلى الله علیه و آله : |
حدیث (17) امام على علیه السلام : |
حدیث (18) امام على علیه السلام : |
حدیث (19) امام على علیه السلام : |
حدیث (20) امام على علیه السلام : |
حدیث (21) امام على علیه السلام : |
حدیث (22) امام علی علیه السلام |
حدیث (23) امام صادق علیه السلام: |