صبح شده و ساعت زنگ‌دار به صدا درآمده است، اما شما هنوز خواب‌آلوده‌اید. چرا؟ خواب‌آلوده بودن بعد از هشت ساعت خواب، طبیعی به نظر نمی‌رسد. آیا نباید پس از بیدار شدن از خواب قبراق و سرحال باشیم؟ نه! تعجب نکنید. روش‌های زیادی برای توضیح علتِ خواب‌آلودگی صبحگاهی وجود دارند، البته با این فرض که شما دچار حمله‌ی خواب یا وقفه‌ی تنفسی در خواب نباشید. در این مقاله اطلاعاتی درباره‌ی اهمیت خواب و عواقب کمبود آن در اختیار شما می‌گذاریم.
پاسخ علم زیست‌شناسی عصبی به این پرسش
چند ساعتِ پایانیِ خواب شبانه‌ی ما در مرحله‌ی خوابREM (حرکات سریع چشم) می‌گذرد که در این مرحله رؤیا می‌بینیم. مغز ما هنگام رؤیا دیدن بسیار فعال است و مقادیر زیادی از مولکول‌های ATP را که حامل انرژی هستند مصرف می‌کند. حرف «A» مخففِ Adenosine (آدنوزین) است. تولید و رهاسازی آدنوزین در مغز ما با سوخت‌وساز بدن‌مان هنگام خواب مرتبط است و رابطه‌ی مستقیمی بین سطح آدنوزین در مغز و احساس خواب‌آلودگی وجود دارد. چرا؟ آدنوزین یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی است که جلوی فعالیت نورون‌های مسئولِ بیدار کردن ما را می‌گیرد. ما به‌‌خاطر باقیمانده‌ی آدنوزین که هنگام رؤیا دیدن در مغزمان جمع شده، با حالت خواب‌آلودگی بیدار می‌شویم.
آیا دیشب دیر خوابیدید؟
کسانی که ترجیح می‌دهند تا دیروقت بیرون از خانه باشند، معمولا دیر می‌خوابند و دیر از خواب بیدار می‌شوند و بعدازظهر یا شب به‌لحاظ ذهنی و جسمی عملکرد بهتری دارند. این افراد در مقایسه با سحرخیزها، بسیار بیشتر در معرض اضطراب های مربوط به خواب، اختلال کارایی فرد در طول روز و کیفیت پایین خواب هستند. موضوع نگران‌کننده‌تر این است که در اشخاص سالم و جوان، بین دیر خوابیدن و کوچک شدن هیپوکامپ ارتباط وجود دارد. کوچک شدن هیپوکامپ نیز با تضعیف حافظه و تواناییِ یادگیری مرتبط است.
آیا دیشب با شکم خالی خوابیدید؟
شانسِ خوب خوابیدن خود را می‌توانید با نوع غذایی که قبل از خواب می‌خورید بالا ببرید. محققان در تحقیقی که به‌تازگی انجام شد دریافتند که خوردن خوراکی‌های شیرین می‌تواند سبب خواب آلودگی شود. افزایش سطح قند خون، فعالیت نورون‌های محرک خواب را افزایش می‌دهد. این نورون‌ها در نقطه‌ای از مغز زندگی می‌کنند که فاقد سدّ خونی-مغزی است، بنابراین زمانی که حضور شکر را در خون احساس کنند، به شما احساس خواب‌آلودگی می‌دهند. شاید این گفته بتواند دلیل خواب‌آلودگی ما را بعد از خوردن وعده‌های غذایی سنگین توضیح بدهد. اینها بخشی از شواهدی هستند که نشان می‌دهند مغز ما برای حفظ عملکرد طبیعی خود به مقدار قابل‌توجهی شکر نیاز دارد.
با بالا رفتن سن، ریتم طبیعی خواب هرچه بیشتر مختل شده و رفته‌رفته به خواب‌آلودگی در طول روز منجر می‌شود.
عواقب کمبود خواب چیست؟
گرچه دانشمندان هنوز دقیقا علت خوابیدن را کشف نکرده‌اند، ولی به این نتیجه‌ی قطعی رسیده‌اند که ما هر شب به شش تا هشت ساعت خواب احتیاج داریم. کمبود خواب احتمالِ مشاجره با اطرافیان و تمرکز بر خاطرات و احساسات منفی را بیشتر می‌کند. بی‌ثباتی احساسی احتمالا به علت کاهش توانایی لوبِ پیشانی در کنترل سیستم لیمبیک یا سامانه‌ی عصبی-احساسی ماست. از عوارض دیگر کمبود خواب می‌توان به بی‌میلی به گفتگو و از دست دادن تمرکز در حین گفتگو اشاره کرد. کمبود خواب به ذخیره‌ی حافظه ما آسیب می‌رساند و باعث می‌شود رویدادهایی را به یاد بیاوریم که در واقعیت رخ نداده‌اند. کمبود شدید خواب ممکن است به اختلال در تصمیم‌گیری و احتمالا توهم بصری منجر شود. اگر کمبود خواب به صورت مداوم ادامه پیدا کند، شما را در معرض بیماری‌های اختلالات خودایمنی، سرطان، سندروم متابولیک و افسردگی قرار می‌دهد. چرا؟ مطالعات اخیر حاکی از آن است که خوابیدن برای دفع پروتئین‌های غیرطبیعی و احتمالا سمّی مغز مهم است، زیرا این پروتئین‌ها ممکن است انباشته شوند و احتمالِ ابتلا به زوالِ عقل را در کهنسالی افزایش بدهند.
با توجه به مطالبی که گفته شد، اگر تاکنون به هر دلیلی به کیفیت خواب خود اهمیت نمی‌دادید، این عادت ناسالم را کنار بگذارید.
مقاله مرتبط: بررسی دلایل بی خوابی؛ ۱۵ دلیلی که می‌تواند خواب را از چشمان ما برباید
دریافت 
