پیامبر اکرم(ص):
کسی که در دنیا چهار نعمت به او عطا شده باشد. به تحقیق خیر دنیا و آخرت به او عطا شده است.
1) تقوا و پاکدامنی که او را از محرمات الهی باز دارد.
2) اخلاق خوبی که بتواند با آن در بین مردم زندگی کند.
3) حلم و بردباری که بتواند به واسطه آن، جهل شخص جاهل و نادان را دفع کند.
4) همسر شایسته و صالحی که او را در امور دنیوی و اخروی کمک کند.
نماز جمعه عبادتی است هم چون نمازهای دیگر که در ظهر روز جمعه با شرایطی خاصّ انجام میشود. در فضیلت این نماز همین بس که سورهای در قرآن به این نام آمده و در آن جا صریحاً مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: “نگامی که صدای مؤذن بلند شد و دعوت به نماز شدی معامله و تجارت را رها ساز و برای انجام این فریضه الاهی حاضر شو، که از همه چیز برای شما بهتر است”. [۱] مراد از ذکر در آیه، به اتفاق مفسران نماز جمعه است. نیز در روایت آمده است: نماز جمعه باعث حرام شدن آتش جهنم است بر بدن و موجب تخفیف هول های قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرائم اعمال گذشته است [۲] و ثواب شرکت در نماز جمعه برای غیر مستطیع، معادل با حج است [۳] و در روایات دیگر تارکین آن را سخت نکوهش کرده تا آن جا که میخوانیم: کسی که سه هفته آن را ترک کند منافق است. [۴]
در زمان غیبت امام زمان (عج)، نماز جمعه، واجب تخییری و افضل از ظهر است. کسی که نماز جمعه را به جا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن را نیز به جا آورد.
چگونگی خواندن نماز جمعه
نماز جمعه دارای دو خطبه و دو رکعت نماز است. در خطبه اول واجب است حمد الاهی، گر چه به هر لفظی که حمد الاهی محسوب شود جایز است، ولی احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللَّه» باشد و احتیاط واجب آن است که پس از آن به ثنای الاهی بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک از قرآن را بخواند. و در خطبه دوم نیز حمد و ثنای الاهی به صورتی که ذکر شد و درود بر پیغمبر اسلام واجب است. و احتیاط واجب آن است که در این خطبه نیز به تقوا سفارش کند و سوره کوچکی از قرآن تلاوت نماید. و احتیاط مستحب و مؤکد آن است که در خطبه دوم پس از درود بر پیغمبر (ص) به ائمه معصومین (ع) نیز درود بفرستد و برای مؤمنان استغفار کند. و بهتر است از خطبههای منسوب به امیر المؤمنین (ع) یا آنچه از ائمه معصومین (ع) وارد شده انتخاب کند.
بعد از تمام شدن خطبه، نماز جمعه خوانده می شود. نماز جمعه مانند صبح دو رکعت است ولی با نماز صبح چند فرق دارد که ذیلًا بیان میشود:
احتیاط آن است که قرائت حمد و سوره در نماز جمعه به جهر یعنی بلند خوانده شود.
مستحبّ است در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقین خوانده شود.
در نماز جمعه دو قنوت مستحبّ است یکی در رکعت اوّل پیش از رکوع و دوّم در رکعت دوّم بعد از رکوع، و در هر قنوت دعاهایی که در قنوت نمازها خوانده میشود میتوان خواند، و بهتر و افضل در دو قنوت نماز جمعه بلکه در قنوت نمازهای دیگر خواندن کلمات فرج است. از حضرت صادق سلام اللَّه علیه روایت شده است که فرمود: در قنوت رکعت اوّل نماز جمعه بعد از قرائت میگویی: لا اله الا اللَّه الحلیم الکریم … .
شرایط نماز جمعه:
شرط اوّل: آن که به جماعت باشد و فرادی صحیح نیست.
شرط دوّم: عدد است، به این معنا که حداقلّ نمازگزاران که امام هم یکی از آنها است باید پنج نفر باشند و به کمتر از آن منعقد نمیشود.
شرط سوّم: آن که مسافت بین دو نماز جمعه کمتر از یک فرسخ نباشد.
در این جا جهت آگاهی بیشتر با نماز جمعه مطالبی به اختصار آورده می شود.
وقت نماز جمعه
اوّل وقت نماز جمعه زوال آفتاب است.
مستحبّات نماز جمعه
برای امام جمعه چند چیز مستحبّ است:
مکروهات نماز جمعه
آنچه بر امام و مأمومین هنگام ایراد خطبه کراهت دارد:
[۱] جمعه، ۹٫
[۲] نصایح، ص ۲۵۵٫
[۳] نوادر راوندی-ترجمه صادقی اردستانی، ص ۲۷۷٫
[۴] امالی شیخ صدوق-ترجمه کمرهای، متن، ص ۴۸۵٫
[۵] برای آگاهی از دیدگاه مراجع در این باره، نک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج۱، ص۸۴۳- ۸۸۰٫
منبع: دانشنامه نماز جمعه
غرور و تکبر چیست؟
غرور یعنی تمایل به چیزی که با هوای نفس موافق است و طبع انسان به آن تمایل دارد و تکبر یعنی خود بزرگ بینی. یعنی این که من خودم را بزرگ پنداشته و از دیگران بالاتر بدانم. ضد صفت غرور و تکبر تواضع و فروتنی است. تواضع یعنی اظهار نقصان مقدار خود از مقدار دیگران. تواضع دارای مراحلی است از جمله تواضع در برابر خدا، تواضع در برابر پیامبران، تواضع در برابر قانون تشریعی و تواضع در برابر قوانین تکوینی پروردگار و تواضع در برابر بندگان خدا.
غرور و تکبر باعث از خودبیگانگی و جهل نسبت به خویشتن و دیگران است. غرور انسان را از خدا دور می کند و به شیطان نزدیک می سازد. غرور و تکبر سرچشمه صفات رذیله دیگری مانند عجب، کینه و حسد نسبت به دیگران و تحقیر آن ها می باشد. و غرور و تکبر نوعی تورم شخصیت و از القائات شیطانی است. فرد متکبر موجود ذلیل است، که چون ذلت را در نفس خود ادراک می کند، می کوشد تا در سایه تکبر این نقص خود را بپوشاند و امام صادق ( علیه السلام) می فرمایند: سرچشمه تکبر چیزی جز عقده حقارت نیست.
تکبر با عزت نفس متفاوت است، هم در مبادی و هم در غایات و هم در ثمرات، تکبر مبدأش خودبینی و خودخواهی و جهل است و غایتش نفس و خودنمایی و نتیجه اش سرکشی و طغیان است ولی عزت نفس، مبدأش توکل علی الله و اعتماد بر حق تعالی و غایتش خدا است و ثمره اش ترک غیر است.
اسباب و علل غرور و تکبر یا امور دینی است یا دنیوی بدین شرح، غرور و تکبر نسبت به علم و دانش، غرور و تکبر به حسب و نسب و شرفت خانواده، غرور و تکبر به داشتن مال و جمال و زیبایی و غرور و تکبر به قدرت و شهوات دنیوی و غرور و تکبر به لطف و کرم خداوند و به عمل و عبادت.
نشانه های غرور و تکبر گاهی بسیار آشکار است به گونه ای که انسان در نخستین برخورد به آن پی می برد و می فهمد که فلان شخص گرفتار غرور است و گاهی حالت غرور و تکبر مخفی است و به این سادگی خود را نشان نمی دهد بلکه با دقت می توان به وجود چنین صفتی در خویشتن یا دیگران پی برد.
غرور و تکبر دارای اقسامی است یکی تکبر نسبت به خداوند و دیگری تکبر نسبت به خلق که این قسم خود بر دو نوع است، یکی تکبر بر انبیاء و رسل و ائمه و دیگری تکبر بر سایر مردم.
کبر، تکبر، استکبار از درجات غرور و تکبر می باشند که در معنی به هم نزدیکند.کبر یعنی خود بزرگ بینی و صفتی است که به مرحله عمل نرسیده و تنها در ذهن فرد وجود دارد و آثارش از عمل او مشخص نمی شود. تکبر زمانی است که اثر کبر در ظاهر انسان نمایان شود و به مرحله عمل برسد و استکبار یعنی طلب بزرگی کردن که شخص از دیگران طلب می کند که او را بزرگ بدانند.
غرور و تکبر برای انسان متکبر آثاری در زندگی دنیوی و اخروی اش دارد که از جمله آثار دنیوی می توان به کفر و بی ایمانی، مهر خوردن بر قلب، بازماندن از توبه، پذیرش شکست و آشکار شدن رذایل و ... نام برد. و از آثار اخروی هم می توان به ورود به جهنم، دوری از پیامبر، تحقیر و طرد شدن و جای گرفتن در جایگاه مخصوص متکبرین اشاره نمود.
راه های درمان
همان طور که می دانیم انسان مبتلا به بیماری برای درمان خود به پزشک مراجعه و بیماری خود را مداوا می کند. فردی هم که مبتلا به بیماری غرور و تکبر می باشد باید به راه های درمان غرور و تکبر مراجعه نماید. راه های درمان غرور و تکبر عبارتند از درمان علمی، درمان عملی، درمان تفصیلی و آزمایش های درمانی. بزرگان علم اخلاق در برخورد با بیماری خطرناک غرور و تکبر پیشنهاد کرده اند که انسان برای اطمینان از درمان کامل غرور و تکبر و اطمینان از ریشه کن شدن آن، خود را در معرض آزمایش قرار دهد تا از ریشه کن شدن بیماری مطمئن گردد.
نویسنده : زهره حسینی چالکی
