سخن بلاگ

بعد از درگذشت آیت‌الله واعظ طبسی و انتخاب حجت‌الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی، دیدگاهی قوی و نسبتاً فراگیر در مورد احتمال انتخاب ایشان به عنوان رهبر آینده در بین کارشناسان و حتی عامه شهروندان، ایجاد شده و بسیاری از شهروندان، ایشان را رهبر آینده ایران می‌دانند.

در کنار تمام مسایل داخلی و خارجی ایران مانند: بحران سوریه، بحران عراق، مسأله هسته‌ای و برجام، بحران اقتصادی، رکود، بیکاری و …، شهروندان ایرانی و حتی  مسلمانان و غیر مسلمان علاقمند به مسایل ایران، به یک مسأله خاص ایران و جهان تشیع یعنی انتخاب ولی فقیه و رهبر آینده به شدت علاقمند هستند.

انتخاب ولی فقیه برای ایران و جهان تشیع که جایگاه بسیار مهم رهبری را نیز دارند، مسأله‌ای است که در پشت بسیاری از سیاست‌های داخلی جریانات سیاسی و حتی دوستان و دشمنان خارجی ایران نهفته است و این جریانات به شدت از این موضوع احساس خطر و نگرانی دارند.

قانون اساسی ایران برای انتخاب رهبری ایران و جهان اسلام، شرایط بسیار روشن و البته خاصی در نظر گرفته است که شاید مهم‌ترین و حساس‌ترین آنها، عدم وجود شرط تابعیت ایران برای رهبری است.

اما نکته مهمی که طی چند ماه اخیر و به خصوص بعد از انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در مورد آینده رهبری ایران مطرح و مهم نشان داده شده است، فرمایشات مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان چهارم بود که فرموده‌اند: ((مجلس خبرگان باید انقلابی بماند، باید انقلابی فکر کند و انقلابی عمل بکند،…، یکی این است که در انتخاب رهبر آینده، ملاحظه خدا را بکنید. احتمال اینکه این دوره‌ای که تازه شروع خواهد شد، مبتلا بشود به این آزمایش، احتمال کمی نیست؛ آن وقتی‌که بنا است رهبر انتخاب بشود، ملاحظات و رودربایستی‌ها را کنار بگذارند، خدا را در نظر بگیرند))۱.

این فرمایشات رهبری که با واکنش بسیاری از دوستداران انقلاب و مقام معظم رهبری همراه شد و نگرانی جهان تشیع را در پی داشت، نشان از بلند نظری و آینده‌نگری شخص مقام معظم رهبری در آماده‌سازی شرایط و بستر انتخاب رهبر آینده را دارد. انتخابی که اگر به مانند انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای باشد، تضمین کننده نظام جمهوری اسلامی، سربلندی و اقتدار ایران و جهان تشیع در دهه‌های آینده خواهد بود.

اما همان‌گونه که در مقاله‌های: رهبر آینده ایران و جهان تشیع، کیست؟  و  انتخاب رهبر سوم و اهمیت مجلس خبرگان، به بررسی مسأله رهبر آینده ایران پرداخته و بسیاری از شرایط رهبری و نیز شخصیت‌های حائز شرایط رهبری آینده را مورد بررسی قرار داده‌ام، شاید اکنون و بعد از از گذشت حدود سه سال از مقاله اول، نیاز به اصلاح برخی داده‌های آن مقاله و حتی به‌روزرسانی آنها باشد که در این مقاله  مورد توجه است. گزینه‌های اصلی و مهم که شرایط رهبری آینده ایران و جهان تشیع را دارا هستند، با توجه به مقاله گذشته در زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند:

یکم: گزینه‌های قدیمی و مسن:

گزینه‌هایی هستند که در مقاله سال ۱۳۹۲ به آنها اشاره نموده‌ام و شامل بزرگانی مانند: آیات عظام: علی سیستانی، جوادی‌آملی، هاشمی‌شاهرودی، وحید‌خراسانی، مکارم‌شیرازی، نوری‌همدانی، جعفر سبحانی و … می‌باشند.

برخی از این آیات عظام و بزرگان دین مانند حضرات آیات علی سیستانی، وحید خراسانی، نوری همدانی، مکارم شیرازی به علت کهولت سن که مانع انجام برخی امور رهبری است، از لیست اصلی حائزین شرایط رهبری خارج شده‌اند، هر چند همچنان از سرآمدان مرجعیت جهان تشیع و تأثیرگذاران تحولات ملی، منطقه‌ای و جهانی هستند و خواهند بود.

 البته بسیاری از این بزرگان دارای جایگاه مرجعیت فرا ملی و بلکه جهانی هستند که همچنان در جایگاه مرجعیت خود قادر به هدایت و راهنمایی شیعیان و نیز ساختار حکومتی ایران و دیگر کشورهای شیعی و مسلمان بوده و خواهند بود، عدم انتخاب این بزرگان به رهبری، نمی‌تواند از ارزش‌ها و توانمندی‌های ایشان بکاهد. این بزرگان از پشتیبانان و حامیان راهبردی ولایت فقیه و جهان تشیع محسوب می‌شوند.

به هر حال  تعداد زیادی از گزینه‌های قدیمی و شناخته شده جایگاه ولایت فقیه و رهبری در ایران و جهان تشیع، اکنون با مانعی به نام کهولت سن و عدم توانایی جسمانی برای انجام امور رهبری، مواجه شده‌اند. این کهولت سن حتی موجب حضور کمتر و بلکه معدود این علمای دین در محافل و مراسمات مهم ملی و حکومتی نیز شده است و از این چشم‌انداز نیز شرط سیاسی بودن گزینه‌های رهبری این بزرگواران نیز کم رنگ‌تر شده است.

 دوم- گزینه‌های جدید و میانسال:

گزینه‌های جدیدی که در مقاله اول به آنها اشاره شده و در این زمینه به لیست شخصیت‌های حائز شرایط رهبری اضافه شده‌اند. شخصیت‌هایی مانند: آیت‌الله سیدهاشم حسینی‌بوشهری، آیت‌الله محمدجواد فاضل‌لنکرانی، آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی، سیدحسن خمینی، حجت الاسلام سیدحسن نصرالله که از علمای جوان و البته آینده‌دار و محبوب ایران و جهان تشیع هستند.

این علمای نسبتاً جوان‌تر (میانسال) که دارای بسیاری از شرایط رهبری هستند، به خصوص در میان نسل‌های جوان ایران و جهان تشیع دارای محبوبیت و مقبولیت بیشتری هستند و البته دارای وجهه سیاسی بسیار گسترده‌ای می‌باشند.

گزینه‌های گروه دوم دارای شرایط رهبری که از نظر سنی دارای شرایط بهتری نسبت به گروه اول هستند، طیف نسبتاً بزرگتری از علمای دین را شامل می‌شود که معمولاً از خاندان‌های بزرگ و محبوب مراجع بزرگ شیعی طی چند دهه اخیر نیز هستند. هر کدام از این گزینه‌ها، دارای ابعاد متعددی از شرایط رهبری مندرج در قانون اساسی هستند که در صورت صلاحدید اعضای مجلس خبرگان، می‌توانند به عنوان رهبر آینده ایران و جهان تشیع معرفی شوند.

سوم: گزینه جدید و جدی رهبری:

طی چند ماه اخیر و بعد از درگذشت آیت‌الله واعظ طبسی و انتخاب حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی، دیدگاهی قوی و نسبتاً فراگیر در مورد احتمال انتخاب ایشان به عنوان رهبر آینده در بین کارشناسان و حتی عامه شهروندان، ایجاد شده و بسیاری از شهروندان، ایشان را رهبر آینده ایران می‌دانند.

اگر بخواهیم برخی مؤلفه‌های مهم برای کسب جایگاه رهبری از نظر کارشناسان و شهروندان در مورد حجت‌الاسلام رئیسی را ذکر کنیم، موارد زیر قابل توجه هستند:

۱- آقای رئیسی جزء روحانیون سادات می‌باشند که در بین مردم از احترام بیشتری برخوردارهستند.

۲- ایشان دارای سن مناسب یعنی دوره ۵۰ تا ۶۰ سالگی هستند (۵۵ سال) که نسبت به دیگر گزینه‌های گروه دوم نیز برتری دارند. ایشان از نظر جسمی و فعالیت‌های اداری و سیاسی  نیز از همه گزینه‌های گروه اول جوان‌تر و بسیار کارآمدتر و توانمندتر هستند.

۳- سوابق تحصیلی، علمی و فقهی ایشان که با پیشینه سیاسی و حکومتی طولانی ایشان تلفیق شده است، از حجت‌الاسلام رئیسی یک شخصیت برجسته علمی و سیاسی در سطح ملی و فراملی ساخته است.

۴- رویه و رویکرد بسیار معتدل و آرام ایشان که در کنار صراحت در موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی همراه بوده است، ایشان را از شخصیت‌های محبوب جامعه قرار داده است. چهره و رویکرد بسیار معتدل و آرام و در این حال مدافع قانون و محرومین ایشان طی نزدیک به یک دهه معاونت اول قوه قضائیه و چندین سال ریاست سازمان بازرسی کل کشور، دادستان کل کشور و …، مصداق بسیاری از شرایط رهبری جامع الشرایط در قانون اساسی ایران می‌باشد.

۵- داشتن پیشینه سیاسی، اداری و حکومتی بسیار گسترده و شفاف در نظام جمهوری اسلامی ایران و به خصوص قوه قضائیه که ایشان را در جایگاه یک فقیه توانمند و عالم بزرگ آگاه به مسایل دینی، فقهی، سیاسی و اداری ایران و جهان تشیع قرار داده است.

و…

موارد ذکر شده برای حجت‌الاسلام رئیسی، تنها بخشی از ویژگی‌ها و شرایط برجسته ایشان برای کسب جایگاه رهبری در رقابت با دیگر گزینه‌های رهبری می‌باشد. ایشان با توجه به اشراف کامل بر حوزه قوه قضائیه و نزدیکی خاص با شهروندان در دوران حضور در قوه قضائیه و نیز اکنون که در جایگاه مهم تولیت آستان قدس رضوی قرار دارند، از پذیرش مردمی خوبی برخوردار هستند.

آنچه موجب افزایش حساسیت ایرانیان، شیعیان و مسلمانان و دولت‌های دوست و دشمن طی چند ماه اخیر به فرآیند انتخاب رهبر آینده شده است، همان اشاره رهبر معظم انقلاب به احتمال ابتلای مجلس خبرگان پنجم به انتخاب رهبر سوم می‌باشد که این حساسیت‌ها با انتخاب حجت‌الاسلام رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی و برخی فعالیت‌های اجتماعی و مردمی ایشان در این جایگاه، تقویت شده و ایشان را در اذهان عمومی بسیاری از شهروندان، گزینه اصلی انتخاب رهبر آینده قرار داده است.

منابع:

پایگاه‌ اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌‌ای – موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی. ۲۰/۱۲/۱۳۹۴، به آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32587

مقالات مرتبط: 

رهبر آینده ایران و جهان تشیع، کیست؟

انتخاب رهبر سوم و اهمیت مجلس خبرگان؟