سخن بلاگ

روزه کامل از دیدگاه علمای اخلاق چه خصوصیاتی دارد؟

مراتب روزه داری

علماى اخلاق و سیر و سلوک، روزه را از نظر مراتب و از زاویه نقشى که در تکامل انسان دارد، به سه دسته تقسیم مى کنند: روزه عام، روزه خاص و روزه خاص الخاص. (1)
اینک به توضیح این مراتب و درجات می پردازیم:
دسته اول: روزه عام
این مرتبه از روزه، با پرهیز از مفطِرات و مبطلات روزه صورت مى پذیرد، شرح مبطلات و مفطرات روزه در کتب فقهی و رساله های مراجع عظام تقلید آمده است. این مرتبه از روزه، آسان ترین و پایین ترین مرتبه روزه است. پیامبر اسلام (صلی اله علیه و آله) فرمودند: «آسان ترین چیزى که خداى متعال بر روزه دار در روزه دارى اش واجب ساخته است، نخوردن و نیاشامیدن است». (2)
دسته دوم : روزه خاص
در این مرتبه از روزه، روزه دار تنها به پرهیز از مفطرات روزه بسنده نمى کند؛ بلکه از همه حرام هاى الهى پرهیز مى نماید. از این رو، اجتناب از مفطرات، شرط صحت و درستىِ روزه است و اجتناب از سایر محرمات الهی، شرط قبولى روزه در درگاه الهی. در روایتی از رسول خدا (ص) آمده که حضرت فرمودند: «چهار چیز روزه و کارهاى نیک را خراب مى کند: غیبت، دروغ، سخن چینى و نگاه به نامحرم».(3)
دسته سوم: روزه خاص الخاص
این مرتبه از روزه، با باز داشتن قلب و نگهدارى آن از هر چیزى که اشغال کننده دل (چه حلال و چه حرام) است به جز خدا، به دست مى آید. روزه خاصّ الخاص، روزه دل از همّت هاى پست و اندیشه هاى دنیوى و باز داشتن کلى آن از غیر خداوند است. شکستن این مرتبه از روزه، با اندیشه درباره غیر خدا و قیامت، و فکر درباره دنیا تحقّق مى یابد، مگر دنیایى که به خاطر دین خواسته شود، که چنین دنیای، توشه آخرت است و دنیای مذموم نیست.
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «روزه دل، بهتر از روزه زبان است و روزه زبان، بهتر از روزه شکم». (4)  این مرتبه، رتبه پیامبران، صدّیقان و مقرّبان درگاه الهی است. هر یک از این دو مرتبه اخیر (روزه خاص و روزه خاص الخاص) به نسبت تلاش روزه داران و آمادگى آنان، مراتب متعدد دیگری نیز دارد.

پی نوشت:
1.  ر.ک: محمدی ری شهری، ماه خدا (ترجمه جواد محدثی)، دارالحدیث، ج1، ص 157 تا ص 160.
2. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت، ج‌10، ص 164.
3. مشکینی اردبیلی، تحریر المواعظ العددیه، الهادی، ص 331.
4. تمیمى آمدى، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، دفتر تبلیغات، ص 176.

پاسخگویی به سوالات دینی my.pasokhgoo.ir