کارشناسان مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی به این پرسش که «راههای رفع عاق والدین چیست؟» پاسخ دادهاند.
«برای جبران عاق والدین، اگر آنها در قید حیاتاند:
1) بایست به والدین ثابت کنی که دیگر قصد تکرار چنین عملی را نداری.
2) چون به خاطر این ظلم، والدین شما آزرده خاطر شدهاند، بهتر است بیشتر از سابق احترام و ادب و اطاعت را نسبت به ایشان رعایت کنی. که سبب نرم شدن قلب والدین شما میشود. نهایتا با کمال خضوع و با توسل و خواهش از درگاه خداوند متعال و ائمه معصومین (ع) از والدینت بخواهی که تو را مورد بخشش قرار دهند. مطمئن باش که خدای مهربان قلب پدر و مادر را از جنس مهربانی خویش آفریده است. امکان ندارد فرزندی از آنان عذرخواهی کند و آنها او را نبخشند.
اما اگر در قید حیات نیستند،
1) واجباتی که از آنها در حال حیات فوت شده مثل نماز و روزه و حج و بدهیهای آنها ادا گردد.
2) به آنچه وصیت کردهاند، عمل شود.
3) آنها را تا آخر عمر نباید فراموش کرد. باید برایشان طلب آمرزش و رحمت کرد. به نیابت از آنها صدقه داد. اعمال مستحب به قصد و نیت آنها به جا آورد. هدایای معنوی برای آنها فرستاد.
حضرت امام باقر علیه السلام فرمودند: بندهای که در حیات و زنده بودن پدر و مادرش به حال آنها نیکوکار است. اگر پس از مرگ، آنها را فراموش کند و حقوق و بدهی آنها را ادا نکند و برای آنها طلب رحمت نکند، خداوند او را عاق والدین به شمار میآورد. بندهای که در زمان زنده بودن پدر و مادرش به آنها نیکی و احترام و احسان نکرده، عاق والدین میباشد، اگر پس از مرگ جبران کند و قرض و بدهی آنها را ادا کند و با دعا و طلب رحمت آنها را یاد کند، خداوند متعال او را نیکوکار، نسبت به پدر و مادرش به شمار میآورد و ثبت میکند. (1)
روایات زیادی داریم که کسانی که از دنیا میروند، از وضع خانواده خود و اعمال خوب و بد آنها آگاهند. از اعمال خوب آنها خوشحال و شاد و از اعمال بد آنها دلگیر میشوند، به ویژه درمورد والدین روایت داریم که ارتباط آنها با اعمال فرزندانشان برقرار است. اعمال خوب و بد فرزندان باعث خوشی یا عذاب و ناراحتی آنها در عالم برزخ میگردد.
بی توجهی فرزندان و فراموش کردن پدر و مادر پس از مرگ آنها و سهل انگاری در پرداخت حقوقی که در دنیا بر گردن آنها بوده و عمدا یا سهوا پرداخت نکردهاند، باعث آزردگی و اذیت شدن و ناراحتی آنها میگردد. همین به معنای عاق والدین است.
برعکس جبران کوتاهیها، بیاحترامیها و بیتوجهیهایی که نسبت به پدر و مادر در زمان زنده بودنشان روا داشته شده، اما بعدا جبران شده، باعث شادی و خرسندی آنها در عالم برزخ میگردد و موجب میشود فرزندانی که در زمان زنده بودنشان عاق آنها بودهاند، در اثر نیکی پس از مرگشان، پدر و مادر از آنها راضی شوند و مورد دعای خیر و لطف آنها قرار بگیرند.»
پینوشت:
(1) اصول کافی، ج 3، ص 238
